Yazının tarihte ilk olarak Sümerler döneminde çıktığı bilinse de en eski yazılı metinin ne olduğu pek çok kişi tarafından bilinmiyor. Geçmiş dönemlerde bilgiler yazı ile aktarılmıyor daha çok sözlü gelenek yoluyla nesilden nesile aktarılıyordu.
Yazının tarihçesi oldukça uzun bir süreyi kapsar ve insanlık tarihindeki önemli bir evrimi temsil eder. İlk yazılı belgelerin ortaya çıkışı önemli bir dönemeçtir ve bu süreç, birkaç aşamada gelişmiştir. İşte yazının tarihçesi:
- Taş Devri Çizimleri (M.Ö. 30,000 – 10,000): İlk insanlar, mağara duvarlarına resimler veya semboller çizerek iletişim kurmaya başlamış olabilirler. Bu, basit görsel sembollerin kullanımının ilk örneğidir.
- M.Ö. 3500 – 3000: Sümerlerin Çivi Yazısı: Mezopotamya’da yaşayan Sümerler, kil tabletler üzerine çivi yazısı adı verilen bir sistemle yazı yazmaya başladılar. Bu sistem, iş ve ticaretin kaydedilmesi amacıyla gelişti.
- M.Ö. 3000 – 2000: Mısır Hiyeroglifleri: Mısır’da, resimlere dayalı bir yazı sistemi olan hiyeroglifler ortaya çıktı. Hiyeroglifler, tapınaklarda, mezar duvarlarında ve papirüs üzerinde kullanıldı.
- M.Ö. 1200 – 400: Alfabenin Gelişimi: Fenikeliler, sesli harf sistemini geliştirdi. Bu sistem, bir dilden gelen sesleri temsil eden semboller içeriyordu. Yunanlılar ve Romalılar da alfabeyi adapte ederek geliştirdiler.
- M.S. 600 – 900: Orta Çağ Yazısı: Orta Çağ’da, el yazması kitaplar ve belgelerin çoğaltılması rahipler ve manastırlar tarafından gerçekleştirildi. El yazması kitaplar genellikle Latincede yazıldı.
- M.S. 1440: Matbaanın İcadı: Johannes Gutenberg’in matbaayı icat etmesi, kitapların daha hızlı ve daha ekonomik bir şekilde çoğaltılmasını sağladı. Bu, yazının yayılmasında büyük bir etki yarattı.
- 19. ve 20. Yüzyıl: Baskı Teknolojileri: Endüstri Devrimi ile birlikte, basım teknolojileri gelişti. Gazeteler, dergiler ve kitaplar daha geniş kitlelere ulaşmaya başladı. Daktilo makineleri ve sonrasında bilgisayarlar, yazının işlenmesinde önemli bir rol oynadı.
- 20. ve 21. Yüzyıl: Dijital Devrim: Bilgisayarlar ve internet, yazının dijitalleşmesine öncülük etti. Elektronik posta, bloglar, sosyal medya ve diğer dijital platformlar, yazılı iletişimin hızını ve erişilebilirliğini artırdı.
Yazının tarihçesi, insanoğlunun iletişimdeki evrimini yansıtan önemli bir serüveni gösterir. Bugün, yazı sadece kağıt üzerinde değil, dijital platformlarda da yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.
En Eski Yazılı Metin: Kish Tableti
Tespit edilmiş en eski yazı biçimi, milattan önce 3.500 yıl öncesine kadar uzanan ve Kish tableti olarak adlandırılan bir kireçtaşı tablette ortaya çıktı. Bu antik tablet, günümüz Irak devletinin sınırlarında bulunan Kish adlı eski bir Sümer şehrinde keşfedildi.
Tabletin yüzeyindeki yazı tamamen piktografikti ve proto-yazı ile çiviyazısı arasında bir geçiş noktasını temsil ediyordu, bu da daha gelişmiş hece yazısının evrimine işaret ediyordu. Bu ilginç obje, muhtemelen Mısır hiyerogliflerinden birkaç yüzyıl önceye ait olabilir. Dolayısıyla, bilinen ve başarıyla çözülen en eski yazılı sistem olarak kabul edilen bir yazı biçimi olarak öne çıkıyor.
Bu antik tablet, tarih öncesi dönemde kullanılan bir dilin izlerini taşımakla kalmayıp aynı zamanda yazının evriminde önemli bir kilometre taşı olarak da kabul edilebilir. Keşfedilen bu eser, geçmişimizin derinliklerine ışık tutarak insanlığın kültürel ve dilbilimsel gelişimini anlamamıza yardımcı oluyor.