Fridging, özellikle çizgi roman, sinema ve televizyon dünyasında, kadın karakterlerin hikâyede erkek kahramanların motivasyonunu artırmak amacıyla öldürülmesi, yaralanması veya ciddi şekilde zarar görmesi durumunu ifade eder. Bu anlatım tekniği, kadın karakterlerin derinlikli bir şekilde işlenmeden sadece erkek karakterlerin gelişimi için araçsallaştırılmasını eleştirir. Bu yazıda, “Fridging” kavramının kökenini, örneklerini ve eleştirilerini detaylıca ele alacağız.
Fridging Kavramının Kökeni
“Fridging” terimi, çizgi roman yazarı Gail Simone tarafından 1999 yılında ortaya atılmıştır. Simone, “Women in Refrigerators” adlı web sitesinde, kadın karakterlerin sıklıkla şiddete maruz bırakıldığını ve bu olayların erkek karakterlerin hikâyelerini ileriye taşıdığını vurgulamıştır. Bu terim, DC Comics’in Green Lantern serisinde, kahraman Kyle Rayner’ın sevgilisi Alexandra DeWitt’in öldürülüp cesedinin bir buzdolabında bulunmasından esinlenmiştir.
Fridging’in Hikaye Anlatımındaki Yeri
Kadın Karakterlerin Araçsallaştırılması
Fridging, genellikle kadın karakterlerin hikâyede sadece erkek kahramanların gelişimi için araçsallaştırılmasıyla ilişkilendirilir. Bu karakterler, kendi hikâyelerine veya gelişimlerine sahip olmadan, bir olay örgüsünü tetiklemek için kullanılır. Bu durum, kadın karakterlerin derinliksiz ve klişe bir şekilde temsil edilmesine yol açar.
Fridging’in Popüler Kültürdeki Etkisi
Popüler kültür, fridging kavramının etkilerini sıkça gözler önüne sermiştir. Sinema, televizyon ve çizgi romanlarda bu anlatım tekniği sıklıkla görülmektedir. Ancak, bu temsillerin çoğu kadın karakterlerin güçsüzleştirilmesi ve hikâyelerden silinmesiyle sonuçlanır.
Sinema ve Televizyonda Fridging Örnekleri
Gwen Stacy – “The Amazing Spider-Man 2” (2014)
Peter Parker’ın sevgilisi Gwen Stacy, Green Goblin tarafından öldürülerek Spider-Man’in suçla mücadelesinde daha kararlı olmasına neden olur.
Rachel Dawes – “The Dark Knight” (2008)
Bruce Wayne’in çocukluk arkadaşı ve sevgilisi olan Rachel, Joker tarafından öldürülerek Batman’in suçla mücadelesinde daha kararlı olmasına yol açar.
Frigga – “Thor: The Dark World” (2013)
Thor’un annesi Frigga, filmde öldürülerek Thor ve Loki’nin motivasyonlarını şekillendirir.
Vanessa Carlysle – “Deadpool 2” (2018)
Deadpool’un sevgilisi Vanessa, filmin başında öldürülerek Deadpool’un intikam arayışına girmesine sebep olur.
Adrian Balboa – “Rocky IV” (1985)
Rocky’nin eşi Adrian, filmde ölerek Rocky’nin boks kariyerine devam etmesi ve intikam arayışına girmesine neden olur.
Martha Wayne – “Batman Begins” (2005)
Bruce Wayne’in annesi Martha, kocasıyla birlikte öldürülerek Bruce’un Batman olma yolundaki motivasyonunu sağlar.
Allison – “The Punisher” (2004)
Frank Castle’ın eşi Allison, ailesiyle birlikte öldürülerek Castle’ın The Punisher olarak intikam arayışına girmesine neden olur.
Laura Palmer – “Twin Peaks: Fire Walk with Me” (1992)
Laura Palmer’ın ölümü, FBI ajanlarının ve kasaba halkının gizemi çözme çabalarını tetikler.
Maggie Fitzgerald – “Million Dollar Baby” (2004)
Boksör Maggie, ringde aldığı darbe sonucu felç olur ve sonunda ötenazi isteyerek antrenörü Frankie’nin duygusal yolculuğunu derinleştirir.
Sofia – “John Wick: Chapter 3 – Parabellum” (2019)
John Wick’in eski dostu Sofia’nın kızı kaçırılır, bu da Sofia’nın John ile birlikte intikam arayışına girmesine neden olur.
Helen Tasker – “True Lies” (1994)
Harry Tasker’ın eşi Helen, teröristler tarafından kaçırılarak Harry’nin gizli ajan kimliğini ortaya çıkarmasına ve ailesini kurtarmasına vesile olur.
Sarah Connor – “Terminator 3: Rise of the Machines” (2003)
John Connor’ın annesi Sarah’nın ölümü, John’un gelecekteki direniş lideri olma yolundaki kararlılığını pekiştirir.
Vesper Lynd – “Casino Royale” (2006)
James Bond’un sevgilisi Vesper, ihanet edip ardından ölerek Bond’un duygusal olarak sertleşmesine ve “007” kimliğini benimsemesine neden olur.
Tracy Bond – “On Her Majesty’s Secret Service” (1969)
James Bond’un eşi Tracy, düğün günlerinde öldürülerek Bond’un intikam arayışını ve mesleki soğukluğunu artırır.
Jenny – “Forrest Gump” (1994)
Forrest’ın çocukluk arkadaşı ve sevgilisi Jenny’nin ölümü, Forrest’ın hayatındaki değişimleri ve olgunlaşmasını etkiler.
Marion Crane – “Psycho” (1960)
Marion’un ölümü, dedektif ve ailesinin moteldeki gizemi çözme çabalarını tetikler.
Sally – “A Nightmare on Elm Street” (1984)
Freddy Krueger’ın kurbanı olan Sally’nin ölümü, ana karakter Nancy’nin mücadele azmini artırır.
Beth – “The Walking Dead” (2014)
Beth’in ölümü, grubun hayatta kalma mücadelesini ve duygusal yüklerini derinleştirir.
Gail – “Sin City” (2005)
Gail’in tehlikede olması, Dwight’ın onu kurtarma çabalarını ve suçla mücadelesini tetikler.
Lynn Bracken – “L.A. Confidential” (1997)
Lynn’in saldırıya uğraması, dedektif Bud White’ın suçluları yakalama kararlılığını artırır.
Mikaela Banes – “Transformers: Dark of the Moon” (2011)
Sam Witwicky’nin eski sevgilisi Mikaela’nın yokluğu, Sam’in yeni bir ilişkiye başlamasına ve Autobot’larla olan mücadelesine odaklanmasına neden olur.
Nancy – “The Crow” (1994)
Eric Draven’ın nişanlısı Nancy’nin ölümü, Eric’in intikam arayışını ve dönüşümünü tetikler.
Lisa – “Se7en” (1995)
Dedektif Mills’in eşi Lisa’nın ölümü, Mills’in psikolojik çöküşünü ve hikâyenin trajik sonunu hazırlar.
Çizgi Romanlarda Fridging Örnekleri
Gwen Stacy (The Amazing Spider-Man #121-122)
Spider-Man’in sevgilisi Gwen Stacy, Green Goblin tarafından öldürülerek Peter Parker’ın hikâyesinde bir dönüm noktası yaratır. Gwen’in ölümü, Spider-Man’in daha kararlı bir kahraman olmasına neden olur.
Barbara Gordon (Batman: The Killing Joke)
Joker tarafından vurularak felç edilen Barbara Gordon, hem Batman hem de James Gordon’ın hikâyelerinde önemli bir rol oynar. Ancak Barbara’nın kendi hikâyesi bu olaydan sonra geri planda kalır.
Alexandra DeWitt (Green Lantern #54)
Fridging teriminin çıkış noktası olan bu olayda, Alexandra DeWitt’in öldürülüp cesedinin buzdolabına konulması, Green Lantern’in intikam arayışını tetikler.
Fridging Eleştirileri
Kadın Temsillerinin Derinliksizliği
Fridging, kadın karakterlerin sadece erkek karakterlerin gelişimine hizmet eden bir araç olarak kullanılmasını pekiştirir. Bu durum, kadın karakterlerin bağımsız bir hikâyeye veya derinliğe sahip olmasını engeller.
Hikâye Anlatımında Klişeler
Bu teknik, hikâye anlatımında klişe bir yaklaşım olarak eleştirilir. Kadın karakterlerin şiddete maruz kalması veya ölmesi, hikâyelere yenilik katmaktan ziyade, tahmin edilebilir ve tekrarlayan bir tema yaratır.
Feminist Eleştiriler
Feminist eleştirmenler, fridging’in toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda olumsuz bir etkiye sahip olduğunu savunur. Bu teknik, kadın karakterlerin değerini düşürürken, erkek karakterleri güçlendirir.
Fridging, anlatı dünyasında kadın karakterlerin nasıl temsil edildiğine dair önemli bir tartışmayı tetiklemiştir. Bu kavram, hikâyelerde kadınların rollerinin daha derinlikli ve bağımsız bir şekilde ele alınması gerektiğini vurgular. Daha dengeli ve kapsayıcı hikâyeler oluşturmak, hem anlatının kalitesini artırır hem de toplumsal cinsiyet eşitliğine katkı sağlar.
