İtalyan Rönesansı Nedir?

İtalyan Rönesansı, 14. yüzyılın sonlarından 17. yüzyılın başlarına kadar İtalya’da gerçekleşen bir kültürel ve sanatsal harekettir. Bu dönem, Orta Çağ’ın karanlığından çıkarak Antik Roma ve Yunan kültürlerine olan bir ilginin yeniden canlanmasıyla karakterizedir. İtalyan Rönesansı’nın ana özellikleri arasında sanat, edebiyat, mimari, bilim ve felsefede önemli gelişmeler yer almaktadır.

İtalyan Rönesansı’nın temel unsurları şunlardır:

1. İnsan Merkezcilik: Rönesans, insanın potansiyelini ve değerini vurgulayan bir dönemdi. Antik Roma ve Yunan kültürlerine olan ilgi, insanın bilgiye ve sanata olan açlığını artırdı.
2. Sanat ve Mimaride Yenilikler: Rönesans sanatçıları, perspektif, anatomik doğruluk ve ışık-gölge tekniği gibi teknikleri kullanarak eserlerini daha gerçekçi hale getirdiler. Bu dönemin ünlü sanatçıları arasında Leonardo da Vinci, Michelangelo, Raphael ve Donatello gibi isimler bulunmaktadır.
3. Antik Kültüre Dönüş: Rönesans, antik Roma ve Yunan kültürlerine bir geri dönüşü simgeler. Klasik edebiyat, felsefe ve bilime olan ilgi arttı.
4. İnsanist Düşünce: İnsanizmin yani insan merkezli düşüncenin yaygınlaşmasıyla birlikte, bireyin potansiyelini geliştirmesi ve çok yönlü olması teşvik edildi.
5. Bilimsel Gelişmeler: Rönesans döneminde bilim alanında da önemli gelişmeler yaşandı. Nicholas Copernicus’un güneş merkezli evren modeli ve Galileo Galilei’nin teleskopla yaptığı gözlemler gibi bilimsel keşifler bu döneme damgasını vurdu.

İtalyan Rönesansı, Avrupa genelinde etkisi olan bir hareket haline geldi. Rönesans düşüncesi, sanat ve bilimdeki bu ilerlemelerle birlikte modern çağa geçişte önemli bir role sahipti.

İtalyan Rönesansı’nın Özellikleri Nelerdir?

İtalyan Rönesansı, 14. yüzyılın sonlarından 17. yüzyılın başlarına kadar olan bir dönemi kapsayan zengin ve etkileyici bir kültürel hareketti. İtalyan Rönesansı’nın temel özellikleri şunlardır:

1. İnsan Merkezcilik (Humanizm): Rönesans, Antik Roma ve Yunan kültürlerine olan bir ilgiyi içeriyordu. Bu dönemde, insanın potansiyeli ve değeri vurgulanarak insan merkezcilik veya humanizm ön plandaydı. Sanat, edebiyat, felsefe ve bilimdeki gelişmeler, insanın bilgiye ve sanata olan ilgisini artırdı.
2. Sanatta Yenilikler: Rönesans sanatı, perspektif, anatomik doğruluk ve ışık-gölge teknikleri gibi yeni sanatsal yöntemleri benimsedi. Ressamlar, heykeltıraşlar ve mimarlar, eserlerinde daha gerçekçi ve detaylı bir yaklaşım benimseyerek Antik Yunan ve Roma sanatına bir geri dönüşü simgeliyordu. Ünlü sanatçılar arasında Leonardo da Vinci, Michelangelo, Raphael ve Donatello bulunmaktadır.
3. Antik Kültüre Yeniden Dönüş: İtalyan Rönesansı, antik kültür ve eserlere bir hayranlık ve ilginin canlanmasıyla karakterizedir. Klasik edebiyat, felsefe, dil ve mimari, Rönesans döneminde yeniden keşfedildi ve bu eserlerin özüne dönülerek yeni eserler üretildi.
4. İnsanist Düşünce: İnsanizm, Rönesans düşüncesinin temelini oluşturdu. Bu düşünce, bireyin potansiyelini geliştirmesi, çok yönlü olması ve geniş bir bilgi birikimine sahip olması gerektiğini savunuyordu.
5. Bilimsel Gelişmeler: Rönesans döneminde bilimde önemli gelişmeler yaşandı. Nicholas Copernicus’un heliosantrik (güneş merkezli) evren modeli, Galileo Galilei’nin gözlemleri ve Johannes Kepler’in gezegen hareketleriyle ilgili yasaları gibi bilimsel keşifler, Orta Çağ düşüncesinden ayrılan yeni bir bilimsel paradigmayı başlattı.
6. Makine ve Teknolojik İlerleme: Rönesans döneminde, mekanik aletlerin tasarımı ve inşası konusunda ilerlemeler kaydedildi. Bu, bilimsel ve teknolojik alanlarda yeni keşiflere olanak tanıdı.
7. Dil ve Edebiyat: İtalyan Rönesansı, dil ve edebiyatta da önemli bir dönemi temsil eder. Dante Alighieri’nin “İlahi Komedya” gibi eserler, Rönesans edebiyatının önemli örneklerindendir.

İtalyan Rönesansı, Avrupa’da geniş bir etki bırakarak modern çağın başlamasına katkıda bulunan bir dönem olmuştur.

İtalyan Rönesansı ve Medici Ailesi

İtalyan Rönesansı ve Medici ailesi arasında sıkı bir ilişki bulunmaktadır. Medici ailesi, Floransa’da Rönesans’ın merkezi olarak kabul edilen bir şehir-devlet olan Floransa Cumhuriyeti’nde etkili bir rol oynadı. Medici ailesi, Rönesans’ın gelişimine ve yayılmasına önemli maddi ve kültürel destek sağladı ve bu dönemin sanat, bilim, edebiyat ve politika alanlarındaki gelişimine büyük katkılarda bulundu.

İşte Medici ailesinin İtalyan Rönesansı’ndaki rolüne dair bazı önemli noktalar:

1. Patrociny (Sponsorluk): Medici ailesi, Rönesans döneminde sanat ve bilimdeki birçok önemli projeyi destekledi. Ressamlar, heykeltıraşlar, yazarlar ve bilim adamları, Medici ailesinin finansal desteği ve koruması altında çalıştı. Bu, Rönesans sanatının ve biliminin gelişmesine önemli katkılarda bulunan eserlerin ortaya çıkmasına olanak tanıdı.
2. Sanat ve Mimarlık: Medici ailesi, ünlü ressamlar ve mimarlarla işbirliği yaparak Floransa’nın sanatsal ve mimari güzelliğini artırdı. Lorenzo de Medici’nin (Lorenzo the Magnificent olarak da bilinir) döneminde, Floransa, Rönesans’ın en parlak dönemlerinden birini yaşadı. Michelangelo, Leonardo da Vinci, Sandro Botticelli ve diğer birçok ünlü sanatçı, Medici ailesinin patronajı altında çalıştı.
3. Eğitim ve Bilim: Medici ailesi, eğitim ve bilim alanında da önemli rol oynadı. Floransa’daki Medici Koleji, ünlü düşünürlerin ve bilim adamlarının yetişmesine katkıda bulundu. Aynı zamanda, Medici ailesinin desteklediği bilim adamları, matematikçiler ve filozoflar, Rönesans’ın bilimsel gelişmelerine katkıda bulundu.
4. Politika: Medici ailesi, Floransa Cumhuriyeti’nin yönetimine büyük etkileri olan bir siyasi güçtü. Lorenzo de Medici, Floransa’nın gerçek gücünü elinde bulunduran bir devlet adamıydı. Ancak, aile, dönemin siyasi karmaşıklıkları nedeniyle zaman zaman zorlu dönemler yaşadı.

Medici ailesinin desteği ve patronajı, Rönesans’ın Floransa’da büyük bir etki yaratmasına ve bu dönemin sanat, bilim ve kültürel gelişimine önemli katkılarda bulunmasına neden oldu. Bu nedenle, Medici ailesi, Rönesans’ın “altın çağı” olarak kabul edilen bu dönemin vazgeçilmez bir parçası olarak hatırlanır.

İtalyan Rönesansı ve Sanat

İtalyan Rönesansı’nda sanat, önemli bir evrim geçirerek Antik Yunan ve Roma sanatına olan bir dönüşü simgelemiştir. İşte İtalyan Rönesansı’nın sanatla ilgili bazı önemli özellikleri:

1. Realizm ve Perspektif: Rönesans sanatçıları, eserlerinde daha gerçekçi bir temsil anlayışını benimsemişlerdir. Perspektif kullanımı, resimlerde derinlik hissi yaratmada önemli bir araç olmuştur. Bu, izleyicilere resimdeki nesnelerin uzaklık, boyut ve konumunu daha doğru bir şekilde algılamalarını sağlamıştır.
2. Anatomik Doğruluk: Sanatçılar, insan figürlerini daha doğru bir şekilde tasvir etmek amacıyla anatomik bilgileri detaylı bir şekilde inceledi. Bu, özellikle heykel sanatında ve resimde gerçekçilik anlayışını güçlendirdi.
3. Din, Mitoloji ve Portreler: Rönesans sanatında sıkça karşılaşılan temalar arasında dini konular, mitoloji ve portreler bulunur. Dinî konular genellikle Hristiyanlık temalarını içerirken, mitolojik öyküler Antik Roma ve Yunan kültüründen esinlenmiştir.
4. Ünlü Sanatçılar: İtalyan Rönesansı, birçok ünlü sanatçının ortaya çıkmasına vesile oldu. Leonardo da Vinci’nin çok yönlülüğü, Michelangelo’nun heykel ve resimdeki ustalığı, Raphael’in estetik anlayışı gibi isimler, Rönesans sanatının zirvesini temsil ederler.
5. Rönesans Mimarisi: Rönesans mimarisi, Antik Roma ve Yunan mimarisine bir geri dönüşü yansıtarak simetrik düzenlemeler, kubbeli yapılar ve sütunlu yapılar gibi özellikleri içerir. Floransa Katedrali, Santa Maria del Fiore gibi yapılar bu dönemin mimari başyapıtlarındandır.
6. İtalyan Rönesansı’nın Yayılması: Rönesans sanatının etkisi, İtalya’nın dışına da yayıldı ve diğer Avrupa ülkelerine sıçradı. Bu, Rönesans tarzının farklı kültürlerde adapte edilerek gelişmesine ve yeni sanat akımlarının ortaya çıkmasına yol açtı.

İtalyan Rönesansı’nın sanata etkisi, modern sanatın gelişimine büyük katkılarda bulunmuş ve Rönesans eserleri, bugün hala sanat tarihinde önemli bir yer tutmaktadır.

İtalyan Rönesansı ve Bilim

İtalyan Rönesansı, sadece sanat alanında değil, aynı zamanda bilim ve düşünce alanında da önemli gelişmelere sahne olmuş bir dönemdir. Rönesans’ın bilimdeki yenilikleri, Orta Çağ’ın düşünsel ve bilimsel sınırlamalarından uzaklaşmayı ve Antik Yunan ve Roma düşüncesine bir dönüşü simgeler. İşte İtalyan Rönesansı’nın bilimle ilişkilendirilen bazı önemli özellikleri:

1. Antik Yunan ve Roma Mirası: Rönesans düşünürleri, antik Yunan ve Roma düşüncelerine büyük bir hayranlık besledi. Bu dönemde, antik eserlerin yeniden keşfi ve tercümesi, bilimsel düşüncenin ve metotların gelişimine önemli katkılarda bulundu.
2. Gözleme Dayalı Bilim: Rönesans biliminde, deney ve gözleme dayalı bilimsel yöntemlerin benimsenmesi önemli bir değişiklikti. Galileo Galilei’nin teleskopla yaptığı gözlemler ve deneyleri, bu dönemde bilimin doğasını daha iyi anlamamıza katkı sağladı.
3. Nicholas Copernicus ve Güneş Merkezli Sistem: Polonyalı matematikçi Nicholas Copernicus, Güneş merkezli evren modelini öne sürerek Ptolemaik modelin yerine geçen heliosantrik modeli tanıttı. Bu, evrensel bir değişimi temsil eden önemli bir bilimsel adımdı.
4. Johannes Kepler ve Gezegen Hareketleri: Kepler, gezegenlerin eliptik yörüngelerde döndüğünü gösteren Kepler yasalarını formüle etti. Bu, evrenin matematiksel olarak ifade edilebileceği ve doğanın düzenli bir şekilde işlediği fikrini güçlendirdi.
5. Galileo Galilei ve Gözlemleri: Galileo, teleskop kullanarak Jüpiter’in uydularını, Ay’ın yüzeyini ve Venüs’ün evrelerini gözlemleyerek heliosantrik modeli destekleyen veriler sundu. Ancak bu gözlemleri, dönemin Katolik Kilisesi tarafından desteklenen Ptolemaik modelle çatıştığı için tartışmalara neden oldu.
6. Anatomi ve Tıp: Rönesans döneminde, insan anatomisinin daha ayrıntılı bir şekilde incelenmesi, bilim alanında da önemli gelişmelere neden oldu. Andreas Vesalius’un “İnsanın Yapısının Anatomisi” adlı eseri, bu alandaki öncü çalışmalardan biridir.

İtalyan Rönesansı, bilimde ve düşüncede yaşanan bu önemli değişimlerle birlikte, modern bilim anlayışının temellerini atmış ve Orta Çağ’dan Aydınlanma Çağı’na geçişin ilk adımlarını atmıştır.

İtalyan Rönesansı ve Felsefe

İtalyan Rönesansı, sadece sanat ve bilimde değil, aynı zamanda felsefede de önemli gelişmelere sahne olan bir dönemdir. Bu dönemde, düşünce alanında Antik Yunan ve Roma felsefesine olan bir ilgi canlanmış, skolastik düşüncesinin etkileri azalmış ve bireyin potansiyeline odaklanan bir felsefi yaklaşım ortaya çıkmıştır. İşte İtalyan Rönesansı’nda felsefe ile ilgili bazı önemli özellikler:

1. Humanizm (İnsan Merkezcilik): Rönesans felsefesinde temel bir öğe olan humanizm, insanın potansiyelini ve değerini vurgular. Antik Yunan ve Roma kültürlerine olan hayranlık, bu kültürlerin felsefi düşüncelerini yeniden değerlendirme ve onları Rönesans düşüncesine entegre etme yolunu açtı.
2. Yeni Platonculuk: Platon’un düşüncelerine olan ilgi, Rönesans döneminde “Yeni Platonculuk” adı verilen bir akımın ortaya çıkmasına neden oldu. Bu akım, özellikle Ficino ve Pico della Mirandola gibi düşünürler tarafından benimsendi ve Platon’un idealizmine vurgu yaptı.
3. İnsanın Özgürlüğü ve Potansiyeli: Rönesans düşünürleri, bireyin özgürlüğüne, kendi potansiyelini gerçekleştirmesine ve çok yönlü bir birey olmasına vurgu yaptı. Ficino’nun “De Vita Libri Tres” adlı eseri, insanın beden, ruh ve zihin arasındaki dengeyi nasıl sağlayabileceğini ele alır.
4. Dünya Merkezli Düşünce: Rönesans döneminde, Kilise’nin dogmatik düşüncelerine karşı çıkarak dünyanın ve evrenin doğasını anlama çabası gösterildi. Bu, özellikle Giordano Bruno ve Galileo Galilei’nin düşüncelerinde görülebilir.
5. Eğitim ve Bilgelik: Rönesans düşünürleri, eğitimin bireyin bilgelik kazanmasında merkezi bir rol oynadığına inanıyorlardı. Eğitim, sadece dini doktrinleri öğrenmek değil, aynı zamanda genel kültür, sanat ve bilimle ilgili bilgileri edinmek olarak anlaşılıyordu.
6. Skeptisizm ve Eleştirel Düşünce: Rönesans döneminde, skolastik düşünceye karşı bir eleştiri ve bazen de şüphecilik (skeptisizm) ortaya çıktı. Eleştirel düşünce, felsefi ve bilimsel alanlarda yeni görüşlerin gelişmesine katkıda bulundu.

İtalyan Rönesansı’nda felsefe, insan merkezli düşünce, antik felsefenin değerlendirilmesi ve eleştirel düşünce gibi unsurları içeriyordu. Bu felsefi dönüşümler, daha sonraki dönemlerde Aydınlanma Çağı’na ve modern felsefi düşünceye geçişin önemli adımlarını oluşturmuştur.

İtalyan Rönesansı ve Edebiyat

İtalyan Rönesansı, edebiyat alanında da büyük bir canlanma ve gelişme yaşamış bir dönemdir. Bu dönemde, Antik Roma ve Yunan edebiyatına duyulan hayranlık, klasik eserlerin yeniden keşfi ve insanın potansiyeline vurgu, edebiyatın şekillenmesine önemli katkılarda bulunmuştur. İşte İtalyan Rönesansı’nda edebiyatla ilgili bazı önemli özellikler:

1. Petrarca ve Canzoniere: İtalyan Rönesansı’nın öncülerinden Francesco Petrarca, Canzoniere adlı eseriyle tanınır. Bu eser, Petrarca’nın aşk, doğa ve insanlık üzerine yazdığı şiirlerden oluşur ve Petrarkizm adı verilen bir akımın başlamasına öncülük eder.
2. Boccaccio ve Decameron: Giovanni Boccaccio, Decameron adlı eseriyle Rönesans edebiyatına önemli bir katkıda bulunur. Bu eser, 10 gün boyunca anlatılan 100 öyküden oluşan bir çerçeve hikayesidir. Boccaccio’nun eseri, özellikle insanın doğası ve toplumsal ilişkilerle ilgili konulara odaklanır.
3. Machiavelli ve Siyaset Felsefesi: Niccolò Machiavelli, Rönesans döneminde siyaset felsefesine önemli katkılarda bulunan bir düşünürdür. “Prens” adlı eseri, politik liderlerin güç kazanma ve koruma stratejilerini ele alır ve realist bir bakış açısını yansıtarak siyaset felsefesinde çığır açar.
4. Ariosto ve “Orlando Furioso”: Ludovico Ariosto’nun “Orlando Furioso,” Rönesans döneminin önemli epik şiirlerindendir. Şiir, şövalye Orlando’nun maceralarını anlatır ve bu dönemin epik şiir geleneğini devam ettirir.
5. Tasso ve “Jerusalem Delivered”: Torquato Tasso’nun “Jerusalem Delivered,” Rönesans dönemi epik şiirinin önemli örneklerindendir. Eser, Haçlı Seferleri’ni konu alır ve kahraman Tancred’in hikayesini anlatır.
6. Eğitim ve Dil: Rönesans döneminde eğitim önemli bir konu haline geldi ve insanlar genel kültür, dil bilgisi ve retorik alanlarında eğitim almaya başladılar. Böylece, daha geniş bir okur kitlesi için eserler üretilmeye başlandı.

İtalyan Rönesansı’nda edebiyat, Antik Yunan ve Roma eserlerine olan ilgi, insan merkezli düşünce ve realist bir bakış açısı gibi etmenlerle şekillendi. Bu dönemde üretilen eserler, Rönesans’ın kültürel zenginliklerini yansıtarak hem o dönemin hem de sonraki dönemlerin edebi gelişimine büyük etki sağladı.

İtalyan Rönesansı ve Mimarlık

İtalyan Rönesansı, mimarlık alanında da önemli ve etkileyici gelişmelere sahne olan bir dönemdir. Bu dönemde mimarlar, Antik Roma ve Yunan mimarisine olan bir hayranlıkla, oradan esinlenerek yeni ve yenilikçi tasarımlar ortaya koymuşlardır. İşte İtalyan Rönesansı’nın mimariyle ilgili bazı önemli özellikler:

1. Antik Yunan ve Roma Mimarisi: Rönesans mimarları, Antik Roma ve Yunan mimarisine büyük bir ilgi gösterdiler. Bu dönemdeki yapılar, antik eserlerin tasarım prensiplerine ve stil öğelerine dayanarak inşa edildi.
2. Symmetria ve Proportio (Simetri ve Oran): Rönesans mimarlarının eserlerinde simetri ve oran, önemli tasarım prensipleriydi. Antik mimarlıkta olduğu gibi, yapıların simetrik ve dengeli olması, estetik bir bütünlük sağlamak amacıyla vurgulandı.
3. Kubbe ve Kubbelerin Kullanımı: Rönesans mimarlığında, kubbe kullanımı ve büyük kubbelerin inşası önemli bir özellikti. Bu, Michelangelo’nun Floransa Katedrali için tasarladığı kubbe gibi, şehir manzarasına ve peyzajına estetik bir katkı sağlamıştır.
4. Sütun ve Kemerlerin Yeniden Kullanımı: Antik dönemde yaygın olarak kullanılan sütunlar ve kemerler, Rönesans mimarlarının eserlerinde tekrar popüler hale geldi. Dor, İyon ve Korint sütun başlıkları gibi antik mimari öğeler, yeni binaların tasarımında sıkça kullanıldı.
5. Palazzo ve Villalar: Rönesans döneminde, zengin tüccarlar ve soylular için şehir ve kır evleri olan “palazzo” ve “villa”lar inşa edildi. Bu yapılar, zengin süslemeler, zarif bahçeler ve simetrik düzenlemelerle dikkat çekti.
6. Mimari Perspektifin Kullanımı: Sanat alanındaki gibi, mimari tasarımlarda da perspektif, 3D etkileri yaratmak ve binaların derinlik hissini artırmak için sıkça kullanıldı.
7. Leon Battista Alberti ve “De Re Aedificatoria”: Leon Battista Alberti’nin “De Re Aedificatoria” adlı eseri, Rönesans mimarisine dair önemli bir referans kaynağıdır. Bu eser, mimari prensipler, oranlar ve estetik anlayış hakkında detaylı bir rehber sunar.

İtalyan Rönesansı’nın mimarisi, sadece estetik bir zenginlik sunmakla kalmayıp aynı zamanda mimarlık ve şehir planlamasında yeni standartlar belirleyerek Avrupa’da ve dünya genelinde etki bırakmıştır. Rönesans mimarisi, bu dönemin kültürel ve entelektüel zenginliklerini yansıtan önemli bir miras oluşturmuştur.

İtalyan Rönesansı Sanatçıları Kimlerdir?

İtalyan Rönesansı, birçok ünlü sanatçının ortaya çıktığı ve önemli eserlerin üretildiği bir dönemdir. İşte İtalyan Rönesansı’nın önde gelen sanatçılarından bazıları:

1. Leonardo da Vinci (1452–1519): İtalyan Rönesansı’nın önde gelen figürlerinden biri olan Leonardo da Vinci, ressam, heykeltıraş, mucit, matematikçi ve bilim adamı olarak çok yönlü bir sanatçıydı. “Mona Lisa” ve “Son Akşam Yemeği” gibi ünlü eserleriyle tanınır.
2. Michelangelo Buonarroti (1475–1564): Michelangelo, Rönesans’ın büyük heykeltıraşlarından biri olarak kabul edilir. “David” heykeli ve Sistine Şapeli tavanındaki freskleri, onun sanatındaki yaratıcılığın ve ustalığın örnekleridir.
3. Raphael (1483–1520): Tam adı Raffaello Sanzio da Urbino olan Raphael, Rönesans’ın önemli ressamlarından biridir. “School of Athens” (Atina Okulu) ve “Madonna della Seggiola” gibi eserleriyle tanınır.
4. Sandro Botticelli (1445–1510): Botticelli, Rönesans’ın önemli ressamlarından biridir ve “Doğuş” ve “Primavera” gibi mitolojik temalı tablolarıyla ünlüdür.
5. Donatello (1386–1466): Donatello, Rönesans döneminin öncülerinden biridir ve Floransa Okulu’nun ünlü heykeltıraşlarından biridir. “David” heykeli ve “Gatamelata” anıtı, onun başarıları arasında yer alır.
6. Titian (c. 1488–1576): Rönesans’ın Venedik Okulu’nun önemli bir temsilcisi olan Titian, portre resimleri ve mitolojik tablolarıyla tanınır. “Venus of Urbino” ve “Bacchus and Ariadne” gibi eserleri ünlüdür.
7. Giotto di Bondone (1266–1337): Rönesans öncesi dönemin sonlarına doğru faaliyet gösteren Giotto, İtalyan Rönesansı’nın öncülerinden biri olarak kabul edilir. Padua Şapeli freskleri ve Assisi’deki bazilikadaki freskleriyle tanınır.
8. Fra Angelico (c. 1395–1455): Fra Angelico, Rönesans döneminde faaliyet gösteren bir rahip ve ressamdı. Floransa’daki San Marco Manastırı’ndaki freskleri ve dini tablolarıyla tanınır.

Bu sanatçılar, İtalyan Rönesansı’nın zirvesine ulaşan ve dönemin sanatını büyük ölçüde etkileyen önemli figürlerdir. Her biri kendi tarzı, teknik becerileri ve eserleriyle Rönesans sanatının zenginliğini ve çeşitliliğini yansıtmıştır.