Türk tiyatro ve sinemasının duayen isimlerinden Genco Erkal, 86 yaşında hayata veda etti. Bir süredir kan kanseriyle mücadele eden Erkal, sabaha karşı hayata gözlerini yumdu. Sanat dünyasında derin bir üzüntü yaratan bu kayıp, birçok sanatçının ve hayranının kalbinde büyük bir boşluk bıraktı.
Fazıl Say’dan Duygusal Veda
Erkal’a en yakın isimlerden biri olan ünlü piyanist Fazıl Say, sosyal medya hesabından yaptığı duygusal paylaşımda şu ifadelere yer verdi: “Genco Erkal bu sabah vefat etti. En büyük sanatçımızı kaybettik. Başımız sağolsun. Tüm bir ömür ışık saçtı, ışıklarda uyusun. Tek başına mücadelenin en büyük kahramanıydı… Ondan çok şey öğrendim. Türkiye onunla daha büyüktü…”
Say, Erkal’ın sanat hayatındaki etkisini ve onunla geçirdiği zamanı bu sözlerle özetledi. Erkal’ın sanata ve topluma yaptığı katkıları vurgulayan Say, onunla olan dostluğunu da içten bir şekilde dile getirdi.
Genco Erkal’ın Veda Mesajı
Genco Erkal’ın sosyal medya hesabında yapılan veda mesajında şu ifadelere yer verildi:
“Hoşça kalın dostlarım benim, hoşça kalın! Sizi canımda canımın içinde, kavgamı kafamda götürüyorum. Hoşça kalın dostlarım benim, hoşça kalın… Resimlerdeki kuşlar gibi dizilip üstüne kumsalın, mendil sallamayın bana. İstemez… Tek hecesiz elveda.”
Bu mesaj, Erkal’ın hayatı boyunca savunduğu değerleri ve mücadelesini gözler önüne sererken, onu sevenlerin kalbinde derin bir iz bıraktı.
Sanat Dünyasında Büyük Kaybın Yankıları
Genco Erkal, yalnızca sahnede değil, yaşamı boyunca da adaletin, özgürlüğün ve insan haklarının savunucusu oldu. Sanat yaşamında sayısız ödül ve başarıya imza atan Erkal, Türk tiyatrosunun en önemli figürlerinden biri olarak kabul ediliyordu. Onun kaybı, sadece tiyatro ve sinema dünyasında değil, aynı zamanda toplumsal alanda da büyük bir eksiklik olarak hissedilecek.
Erkal’ın hayatı boyunca ışık saçan bir yıldız olarak anılacağı ve onun mirasının gelecek nesiller tarafından yaşatılacağı kesin. Sanat camiası ve hayranları, bu büyük ustayı sonsuz sevgi ve saygıyla anacak.
Genco Erkal: Hayatı, Kariyeri ve Sanata Katkıları
Hayatı
Genco Erkal, 28 Mart 1938’de İstanbul’da doğdu. Babası deniz subayı Reşat Bey, annesi moda tasarımcısı ve terzi Nebahat Erkal (Şerbetçi) idi. Galatasaray Lisesi İlkokulu’nda yatılı okuduktan sonra orta öğrenimini Robert Koleji’nde, yükseköğrenimini İstanbul Üniversitesi’nde Psikoloji Bölümü’nde tamamladı.
Kariyeri
Tiyatroya duyduğu ilgiyi küçük yaşlardan itibaren keşfetmiş ve bu tutkusu onu sahnenin ön saflarına taşımıştır. Robert Kolej’deki öğrencilik yıllarında tiyatroya olan yoğun ilgisi, onun ilerideki kariyerinin temellerini atmıştır. Ancak ailesi tiyatroculuk yapmasını onaylamadığı için üniversite eğitiminde psikolojiye yönelmiştir. Yine de tiyatrodan vazgeçmemiş ve bu alanda amatör olarak faaliyet göstermeye devam etmiştir. 1957 yılında amatör bir oyuncu olarak Genç Oyuncular topluluğunun kuruluşunda yer alması, onun sahneye adım attığı ilk önemli adımlardan biri olmuştur.
Profesyonel tiyatroya geçişi ise Türk tiyatrosunun duayen ismi Muhsin Ertuğrul’dan gelen teklifle gerçekleşmiştir. İlk profesyonel oyunu, Kenter Tiyatrosu’nda sahnelenen “Çöl Faresi” adlı oyunda aldığı rol olmuştur. Aynı tiyatroda, Eugène Ionesco’nun tek perdelik oyunları “İskemleler” ve “Ders” ile profesyonel rejisörlük kariyerine de adım atmıştır.
Kenter Tiyatrosu’ndaki başarılı başlangıcının ardından, Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu’nda ve Ankara’da askerlik yaptığı dönemde Ankara Sanat Tiyatrosu’nda oyunculuk kariyerine devam etmiştir. 1963 yılında Arena Tiyatrosu’nda sahnelenen “Aslan Asker Şvayk” oyunundaki Şvayk rolü ile dönemin tek tiyatro ödülü olan İlhan İskender Ödülü’nü kazanarak büyük bir başarı elde etmiştir. Ardından Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu’nda “Keşanlı Ali Destanı”nı yönetmiştir.
Nikolay Gogol’un “Bir Delinin Hatıra Defteri” adlı öyküsünü tiyatroya uyarlayarak, Türkiye’de oynanan ilk tek kişilik oyun olarak 1965 yılında Ankara Sanat Tiyatrosu’nda sahnelemiştir. Bu eser, farklı yorumlarla 1969, 1992 ve 2014 yıllarında tekrar sahnelenmiş ve onunla özdeşleşmiştir.
Ankara Tiyatrosu’nda Asaf Çiğiltepe’nin sahnelediği “Arturo Ui’nin Önlenebilir Yükselişi” oyunu ile Bertolt Brecht tiyatrosu ile tanışarak, tiyatro dünyasındaki bilgi ve deneyimini daha da genişletmiştir.
Bu tiyatro efsanesinin kariyeri, genç yaşlarda başlayan tiyatro tutkusunun peşinden giderek, azim ve kararlılıkla profesyonel sahnelere adım atan bir sanatçının hikayesidir. Hem oyuncu hem de rejisör olarak tiyatroya olan katkıları, Türk tiyatrosunun gelişiminde önemli bir rol oynamıştır.
Oynadığı Tiyatro Oyunları
Genco Erkal, birçok klasik ve modern oyunda rol almıştır. Sanatçı, Aziz Nesin’den Haldun Taner’e, Nazım Hikmet’ten Behiç Ak’a ve Yaşar Kemal’e birçok sanatçının eserlerini tiyatroya uyarladı. Usta sanatçı bugüne kadar sayısız oyunda rol almıştır. Bunlardan bazıları:
- “Çöl Faresi” : İlk profesyonel oyunu
- “Keşanlı Ali Destanı” : Haldun Taner – Gülriz Sururi Engin Cezzar Tiyatrosu
- “Arturo Ui’nin Önlenebilir Tırmanışı” : Bertolt Brecht – Ankara Sanat Tiyatrosu
- “Durdurun Dünyayı İnecek Var” : Anthony Newley / Leslie Bricusse – Dostlar Tiyatrosu
- “Analık Davası” : Bertolt Brecht / Mehmet Akan – Dostlar Tiyatrosu
- “Zemberek” : Başar Sabuncu – Dostlar Tiyatrosu
- “Azizname” : Aziz Nesin / Genco Erkal – Dostlar Tiyatrosu
- “Düşmanlar” : Yavuzer Çetinkaya / Maksim Gorki – Dostlar Tiyatrosu
- “Ezenler Ezilenler” : Mehmet Akan – Dostlar Tiyatrosu
- “Bitmeyen Kavga” : John Steinbeck – Dostlar Tiyatrosu
- “Brecht – Kabare” : Bertolt Brecht / Genco Erkal – Dostlar Tiyatrosu
- “Ağrı Dağı Efsanesi” : Yaşar Kemal – Dostlar Tiyatrosu
- “Galileo Galilei” : Bertolt Brecht – Dostlar Tiyatrosu
- “Merhaba” : Aziz Nesin / Haldun Taner / Nâzım Hikmet / Genco Erkal – Dostlar Tiyatrosu
- “Sevdalı Bulut” : Nâzım Hikmet / Mehmet Ulusoy – Dostlar Tiyatrosu
- “Bir Delinin Hatıra Defteri”: Nikolay Gogol’ün eserinden uyarlanan bu oyunda, Erkal’ın performansı büyük beğeni topladı.
- “İnsanlarım” : Nâzım Hikmet / Genco Erkal – Dostlar Tiyatrosu
- “Simyacı” : Paulo Coelho – Dostlar Tiyatrosu
- “Can” : Can Yücel / Genco Erkal – Dostlar Tiyatrosu
- “Fay Hattı” : Behiç Ak – Dostlar Tiyatrosu
- “Kerem Gibi” : Nâzım Hikmet / Genco Erkal – Dostlar Tiyatrosu
- “Sivas 93”: Aziz Nesin’in hayatını konu alan bu oyun, Türkiye’nin yakın tarihine ışık tutar.
- “Yaşamaya Dair”: Nazım Hikmet’in şiirlerinden uyarlanan bu oyunda, Erkal başrolde yer almıştır.
- “Marx’ın Dönüşü”: Karl Marx’ın hikayesini mizahi bir dille anlatan bu oyun, Erkal’ın önemli performanslarından biridir.
- “Şahdamarım” : Ahmed Arif – Genco Erkal – Dostlar Tiyatrosu
- “Othello” : William Shakespeare – Gülriz Sururi Engin Cezzar Tiyatrosu
Yönettiği Tiyatrolar
Genco Erkal, sadece oyuncu olarak değil, aynı zamanda yönetmen olarak da birçok başarılı projeye imza atmıştır. Kendi tiyatro topluluğu olan Dostlar Tiyatrosu‘nu kurarak, bu çatı altında birçok önemli eseri sahnelemiştir. Yönettiği oyunlardan bazıları:
- “Pazar Gezintisi” : George Mitchele
- “Durdurun Dünyayı İnecek Var” : Anthony Newley, Leslie Bricusse
Filmografi
Genco Erkal, tiyatronun yanı sıra sinema dünyasında da önemli işlere imza atmıştır. Yer aldığı bazı filmler:
- At
- Faize Hücum
- Hakkari’de Bir Mevsim
- Keşanlı Ali Destanı
- Camdan Kalp
- Prensesin Uykusu
- 7 Yüz
Aldığı Ödüller
Genco Erkal, kariyeri boyunca birçok ödül kazanmıştır. Aldığı bazı önemli ödüller:
- Altın Portakal En İyi Erkek Oyuncu Ödülü (1981, “At” filmiyle)
- Sadri Alışık Tiyatro ve Sinema Oyuncu Ödülleri – Onur Ödülü (2008)
- Afife Tiyatro Ödülleri – Muhsin Ertuğrul Özel Ödülü (2010)
- Uluslararası İstanbul Tiyatro Festivali – Onur Ödülü (2012)
