1922, sinema tarihinde önemli bir döneme tanıklık eden ve unutulmaz yapıtlara ev sahipliği yapan bir yıldı. Bu yıl, sinema dünyasının büyüleyici evrimine şahitlik ettiği gibi, seyircileri derin duygulara ve unutulmaz anlara sürükleyen birçok başyapıma da sahne oldu. 1922’nin sinema perdesinde parlayan filmler, sanatın sınırlarını zorlayarak izleyiciye unutulmaz bir deneyim sunmanın yanı sıra, sinemanın gelişimine de önemli katkılarda bulundu. İşte, 1922 yılının en iyi filmleri, sinemanın altın çağının izlerini taşıyan ve bu özel dönemi yansıtan unutulmaz yapıtlar.

1. Phantom

“Phantom,” Alman yönetmen F.W. Murnau tarafından 1922 yılında çekilen bir sessiz filmidir. Film, bir uzun geriye dönüş içinde anlatılır. Lorenz Lubota (Alfred Abel), küçük bir devlet kurumunda memur, bir hedefi olan bir şair ve endişeli bir annenin yönettiği bir ailenin bir üyesidir. Annenin, kızı Melanie’nin bir fahişe olarak çalıştığına inandığı gerilim dolu bir ilişkisi vardır.

Phantom Filmi Konusu

Lorenz bir gün işe giderken, beyaz iki atlı bir arabayla giden bir kadın (Veronika) tarafından yere düşürülür. Fiziksel olarak zarar görmese de, bu olaydan sonra arabadaki kadın Lorenz’in her düşüncesini ele geçirir. Veronika’ya duyduğu saplantı, işe gitmeyi unuttuğu için işini kaybetmesine ve ona takip ettiği suçlamasıyla patronuna tehditler savurmasına neden olur.

Lorenz, şiirlerinin yayımlanacağına inanarak bir yayıncıyla buluşma umuduyla, yeni bir takım elbise almak için para istemek üzere keskin zekâlı bir tefeci olan Teyze Schwabe’den (Grete Berger) para ister. Schwabe’nin yardımcısı Wigottschinski (Anton Edthofer), Lorenz’i kutlamaya teşvik eder ve Lorenz’in kız kardeşiyle yeniden bir araya gelirler. Ancak Veronika’ya ulaşamayan Lorenz, zengin ve kendi sınıfındaki biriyle nişanlı olan Veronika’nın yerine benzeyen bir altın avcısına kur yapmaya başlar. Bu süreçte, Lorenz, kendisine çarpan günü tekrar tekrar zihninde yaşar.

Lorenz’in annesinin sağlığı, oğlunun ve kızının davranışlarından dolayı kötüleşmeye başlar ve Lorenz’in arkadaşı Marie (Lil Dagover) ve babası, Lorenz’in şiirlerinin aslında yayımlanmayacağını öğrenir.

“Phantom,” izleyicilere bir saplantı hikayesi sunarken aynı zamanda toplumsal sınıf farkları ve ahlaki çatışmaları da ele alır. Film, F.W. Murnau’nun döneminin öne çıkan eserlerinden biri olarak kabul edilir ve yönetmenin sinematik yeteneklerini sergileyen bir yapıttır.

2. Häxan

“Häxan” (Türkçe: Cadılar), 1922 yılında İsveçli yönetmen Benjamin Christensen tarafından yazılan ve yönetilen bir Danimarka filmidir. Film, döneminde cadılıkla ilgili yaygın inançları ve tarihsel perspektifi ele alarak, belgesel ve dramatik unsurları bir araya getirir.

Häxan Filmi Konusu

Film, dört bölümden oluşur. İlk bölüm, Orta Çağ’da cadılıkla ilgili inançların ortaya çıkışını ve bu inançların nasıl geliştiğini anlatır. İkinci bölüm, cadılıkla suçlanan kişilerin nasıl işkence gördüğünü ve mahkemelerde nasıl yargılandıklarını gösterir. Üçüncü bölüm, cadılıkla ilgili tıbbi ve psikolojik teorilere odaklanır. Son bölüm ise günümüzde (1922’de) cadılıkla ilgili inançların devam ettiği konusuna odaklanır.

Film, sıra dışı atmosferi, döneminin ileri teknik özellikleri ve Christensen’in sanat yönetimiyle dikkat çeker. “Häxan”, tarihi belgesel türünde bir filmdir, ancak cadılıkla ilgili unsurları dramatik bir şekilde işleyerek gotik ve karanlık bir atmosfer oluşturur. Ayrıca, filmde kullanılan çeşitli özel efektler ve görsel unsurlar, döneminin ötesinde yenilikçi olarak kabul edilmiştir.

“Häxan”, zaman içinde kült bir film haline gelmiş ve özellikle deneysel yapısı ve çarpıcı görsel unsurlarıyla sinema tarihinde önemli bir yer edinmiştir.

3. Nosferatu, eine Symphonie des Grauens

“Nosferatu: Bir Dehşet Senfonisi” (Almanca: Nosferatu, eine Symphonie des Grauens), 1922 yılında Alman yönetmen F. W. Murnau tarafından çekilen, tarihi bir korku filmidir. Bu film, Dracula’nın hikayesine dayanmaktadır, ancak orijinal bir eser olmaması nedeniyle Bram Stoker’ın mirasçıları tarafından izinsiz olarak çekildiği için hukuki sorunlarla karşılaşmıştır.

Nosferatu, eine Symphonie des Grauens Filmi Konusu

Thomas Hutter, Almanya’nın küçük bir kasabası olan Wisburg’un Bremen’e bağlı bölgesinde, eşi Ellen ile sakin bir hayat sürmektedir. Bir gün, Transilvanya’da yaşayan gizemli Kont Orlok’tan ilginç sembollerle dolu bir mektup alır. Bu mektubu Hutter için okuyan kişi, Renfield adında birisidir. Kont Orlok, zengin bir şahsiyet olarak bilinmekte ve Karpat Dağları’nın eteklerindeki şatosunda yaşadığını belirtmektedir.

Hutter, büyük bir heyecanla Kont Orlok ile emlak anlaşması yapmak üzere Transilvanya’ya gitmeye karar verir. Kont’un şatosunun yerini mektupta öğrenen Hutter, eşi Ellen ile vedalaşır ve Transilvanya yolculuğuna başlar. Ancak, Ellen, Hutter’in bu tehlikeli yolculuğunu pek hoş karşılamaz.

Hutter, Transilvanya’ya vardığında, karanlık ve gizemli bir atmosferle karşılaşır. Kont Orlok’un şatosuna ulaştığında, gerçekte karşılaştığı şey, klasik vampir efsanesinin ötesinde bir dehşetin başlangıcıdır. Kont Orlok, sadece Hutter’in değil, aynı zamanda kasabasının kaderini de derinden etkileyebilecek bir varlıktır.

Film, Hutter’in şatosunun karanlık sırlarını keşfetmesi ve kasabasına dönmesiyle birlikte, korku ve gerilim dolu bir hikayeye dönüşür. Kont Orlok’un vampir güçleri, Hutter’in hayatını ve kasabasını tehlikeye sokar, ve Hutter, bu ürkütücü varlığın etkilerini durdurmak için mücadele etmek zorunda kalır. Bu noktadan itibaren, “Nosferatu” klasik vampir efsanesinin korkunç bir yorumunu sunarak seyirciyi derin bir karanlık atmosferine çeker.

4. Dr. Mabuse, der Spieler

“Dr. Mabuse, der Spieler” (1922), Alman yönetmen Fritz Lang tarafından yönetilen ve Norbert Jacques’ın aynı adlı romanından uyarlanan ünlü bir Alman dilsiz filmidir. Film, Dr. Mabuse adlı bir suç dehasının etrafında dönen bir dizi olayı konu alır. Fritz Lang’ın yönettiği bu ilk film, sinema tarihinde önemli bir yere sahiptir ve Alman Dışavurumcu Sineması’nın bir örneği olarak kabul edilir.

“Dr. Mabuse, der Spieler”, iki bölümden oluşur: “Dr. Mabuse: Der Spieler – Ein Bild der Zeit” (Dr. Mabuse: The Gambler – A Picture of the Time) ve “Inferno – Ein Spiel von Menschen unserer Zeit” (Inferno – A Game for the People of Our Time).

Dr. Mabuse, der Spieler Filmi Konusu

Film, zengin ve güçlü bir suç dehası olan Dr. Mabuse’un, Berlin’in yüksek sosyal sınıflarından düşük sosyal sınıflarına kadar geniş bir yelpazede suçlar işleyerek toplum üzerindeki etkisini genişletmesini anlatır. Dr. Mabuse, hipnotizma ve psikolojik manipülasyon gibi çeşitli yöntemleri kullanarak insanları etkiler ve kendi çıkarları doğrultusunda olayları kontrol altına almaya çalışır. Film, aynı zamanda Mabuse ile mücadele eden dedektif ve diğer karakterleri de içeren geniş bir karakter galerisine sahiptir.

“Dr. Mabuse, der Spieler”, döneminin Alman toplumunu, ekonomik çalkantıları ve siyasi karmaşayı yansıtarak, aynı zamanda döneminin Dışavurumcu Sineması’nın özelliklerini taşır. Film, görsel olarak etkileyici sahneleri, karmaşık hikayesi ve dönemin toplumsal eleştirisiyle önemli bir sanat eseri olarak kabul edilmektedir.

5. Foolish Wives

“Foolish Wives,” 1922 yılında yönetmen ve başrol oyuncusu olarak ünlü sessiz film dönemi yönetmeni Erich von Stroheim tarafından çekilen bir Amerikan sessiz filmidir. Film, döneminin en pahalı ve en uzun filmlerinden biri olarak bilinir.

Foolish Wives Filmi Konusu

Film, Monte Carlo’da zengin bir Amerikalı diplomat olan Andrew J. Hughes’un (Erich von Stroheim) etrafında dönüyor. Hughes, eşi Helen (Rudolph Christians) ile birlikte Avrupa’ya görevli olarak gelmiştir. Ancak Hughes, kumar oynamaya, lüks yaşama ve başkalarının parasını harcamaya karşı bir takıntı geliştirir.

Hikaye, Hughes’un çevresinde dönen entrikalar ve dolandırıcılık olayları etrafında gelişir. Başka bir kadınla ilişkisi olan Hughes, ona sürekli olarak para harcar. Bu arada, Hughes’un karısı Helen, kocasının ihanetini ve mali sorunlarını keşfeder.

Film, toplumsal eleştirisi, ahlaki değerleri sorgulaması ve aşırı lüks yaşam tarzını eleştiren öğeleriyle dikkat çeker. Stroheim’un filmleri genellikle aşırı detaylara, gerçekçi setlere ve karakterlere odaklanmasıyla bilinir.

“Foolish Wives,” sessiz dönemin önemli yapıtlarından biri olarak kabul edilir ve Stroheim’un yönetmenlik yeteneklerini ve sinematografik tarzını sergileyen bir örnek olarak değerlendirilir.

6. Beyond the Rocks

“Beyond the Rocks,” 1922 yılında yönetmenliğini Sam Wood’un üstlendiği ve başrollerini Rudolph Valentino ile Gloria Swanson’ın paylaştığı bir sessiz filmidir. Film, Elinor Glyn’in aynı adlı romanından uyarlanmıştır. Bu film, özellikle başrol oyuncularının performansları ve döneminin önemli iki yıldızını bir araya getirmesiyle hatırlanmaktadır.

Beyond the Rocks Filmi Konusu

Kaptan Fitzgerald (Alec B. Francis), mütevazı bir emekli muhafız olarak üç kızını desteklemek zorundadır: Theodora (Swanson) ve onun yaşça büyük üvey kızkardeşleri. Theodora’nın kızkardeşleri, onun zengin bir adamla evlenmesine umut bağlar.

Bir gün, Theodora Dorset kıyılarında bir kayığa çıkar ve suya düşer. Lord Hector Bracondale (Valentino) tarafından kurtarılır. O genç, yakışıklı ve varlıklıdır, ancak “evlenmeye niyeti olmayan” biridir. Sevgili babasına duyduğu sorumluluk duygusuyla, isteksizce eski bir bakkal yardımcısı olan kısa boylu Josiah Brown (Robert Bolder) ile evlenmeyi kabul eder. Josiah Brown şimdi bir milyonerdir.

7. Cops

“Cops,” 1922 yılında yönetmen ve başrol oyuncusu olan Buster Keaton tarafından çekilen bir sessiz filmidir. Bu film, Keaton’ın en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilir ve sessiz film döneminin başyapıtlarından biri olarak görülür.

Cops Filmi Konusu

Film, Buster Keaton’ın canlandırdığı isimsiz bir karakterin başından geçen olayları konu alır. Hikaye, Keaton’ın karakterinin yanlışlıkla bir suçlu olarak suçlanmasıyla başlar. Keaton, bu durumu düzeltmek için elinden geleni yapar, ancak işler hiç de planlandığı gibi gitmez.

Film, Keaton’ın fiziksel becerilerini ve slapstick tarzındaki mizahını kullanarak güldürü unsurlarıyla dolu bir yapım olarak öne çıkar. “Cops,” döneminin en büyük ve en karmaşık şehir setlerinden biri olarak kabul edilen sahne tasarımıyla da dikkat çeker. Ayrıca, filmin finalinde yer alan büyük ölçekli ve etkileyici bir kaçış sahnesi, Buster Keaton’ın yaratıcılığını ve becerisini gösteren unutulmaz anlardan biridir.

“Cops,” sessiz film döneminin önemli bir örneği olarak kabul edilir ve Buster Keaton’ın sinema tarihindeki yerini sağlamlaştıran önemli bir eser olarak hatırlanır.

8. Der brennende Acker

“Der brennende Acker”, Almanya yapımı bir sessiz film olup, ünlü yönetmen F.W. Murnau tarafından 1922 yılında çekilmiştir. Film, Willy Haas, Arthur Rosen ve Thea von Harbou tarafından yazılan senaryoya dayanmaktadır. Başlıca oyuncular arasında Werner Krauss, Eugen Klöpfer, Vladimir Gajdarov, Eduard von Winterstein ve Lya De Putti bulunmaktadır.

Der brennende Acker Filmi Konusu

Film, bir çiftlik sahibi olan Rog’un ölümü sonrasında yaşananları konu almaktadır. Rog’un oğlu Peter, çiftliği devralmaya karar verirken, ailenin hizmetçisi Maria’ya duyduğu aşkla mücadele etmektedir. Diğer yandan, Johannes isimli bir karakter ise bu durumu yeterli bulmaz ve yaşlı Kont Rudenberg’in sekreteri olarak iş bulur.

Johannes’un hırsı, Kont’un benzersiz kızı Gerda’ya ilgi duymasına neden olur. Ancak Johannes, Kont’un ikinci eşi Helga’nın yakında sadece kendisinin yer altının petrol dolu olduğunu bildiği bir tarlayı miras alacağını öğrenince sadakatini değiştirir. Film, açgözlülük ve ölüm temalarını işler.

“Der brennende Acker”, döneminde önemli bir film olarak kabul edilir ve F.W. Murnau’nun yönetmenlik yeteneklerini sergilediği önemli bir eser olarak tanınır. Film, aynı zamanda dönemin Alman sinemasının öne çıkan özelliklerini yansıtarak, dramatik bir hikaye ile seyirciyi etkilemeyi amaçlar.

9. Nanook of the North

“Nanook of the North,” 1922 yapımı bir belgesel filmdir ve yönetmeni Robert J. Flaherty’dir. Bu film, sinema tarihinde önemli bir yere sahip olarak kabul edilir çünkü belgesel türündeki ilk uzun metrajlı filmlerden biridir. Aynı zamanda, gerçeklik duygusu ve etkileyici görüntülerle dikkat çekmiştir.

Nanook of the North Filmi Konusu

Film, Kanada’nın kuzeyinde, İnuit (Eskimo) halkının yaşam tarzını ve günlük mücadelelerini konu alır. Nanook adlı bir İnuit avcı ve balıkçının hayatını takip eder. Filmin çekildiği dönemde, belgeseldeki olayların gerçek zamanlı olarak yaşanıp yaşanmadığı konusunda tartışmalar olsa da, Flaherty’nin filmi, zorlu doğa koşulları altında yaşayan bir toplumun günlük yaşamını doğal ve çarpıcı bir şekilde tasvir eder.

Filmde Nanook’un avlanması, buzda balık tutması, iglo yapması gibi günlük aktiviteleri, İnuit kültürünü ve yaşam tarzını gözler önüne serer. Ancak, belgeselde gördüğümüz sahnelerin bazıları, gerçek olaylardan ziyade Flaherty’nin yönlendirdiği ve düzenlediği sahneler olabilir.

“Nanook of the North,” belgesel sinemasının gelişimine katkıda bulunan önemli bir yapıttır ve günümüzde dahi bu türün temel taşlarından biri olarak kabul edilmektedir.

10. Pay Day

“Pay Day,” Charles Chaplin’in yazıp yönettiği 1922 yapımı bir sessiz filmidir. Chaplin aynı zamanda başrolde yer alırken, diğer önemli rollerde Phyllis Allen, Mack Swain, Edna Purviance, Albert Austin, John Rand, Sadık Underwood ve Henry Bergman bulunmaktadır.

Pay Day Filmi Konusu

Film, bir inşaat alanında çalışan bir işçiyi konu alır. Chaplin’in canlandırdığı işçi, maaş aldığında eşi tarafından tüm parayı istenir, ancak o, bir miktarını içmeye gitmek için saklamayı başarır. İçki içtikten sonra eve döner, ancak sabah işe gitmiş gibi davranarak eşini kandırmaya çalışır.

“Pay Day,” Chaplin’in tipik mizahi yeteneklerini ve fiziksel komedi becerilerini sergilediği bir filmidir. Chaplin’in karakteri, yaşadığı zorluklara rağmen gülünç durumlarla başa çıkma çabasıyla seyirciyi güldürmeyi amaçlar. Film aynı zamanda toplumsal eleştiriler içerir ve Chaplin’in işçi sınıfının günlük yaşamına dair bir bakışını sunar.

Chaplin’in yönetmenlik ve oyunculuktaki yetenekleri, “Pay Day”i sessiz dönemin önemli eserlerinden biri haline getirir. Film, Chaplin’in kariyerindeki başarılarına ve sinema tarihindeki etkisine katkıda bulunan önemli bir yapıttır.

1922 Yılı Yapımı İzlenmeye Değer Diğer Filmler

• Oliver Twist
• Nice and Friendly
• Puss in Boots
• Angel Citizens
• The Timber Queen
• Robin Hood
• The Blacksmith
• Dr. Jack
• Gion Yawa
• A Pair of Kings
• Sie Und Die Drei
• Branded Man
• The Paleface
• The Man From Home
• The Barnstormer
• Wolf Pack
• Der Mann Aus Stahl
• The Speeder
• La Trappola
• Das Wunder
• Over The Border

Kaynaklar: Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Phantom_(1922_film) IMDb: https://www.imdb.com/title/tt0013257/ Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Phantom_(1922_film) Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Beyond_the_Rocks_(film) IMDb: https://www.imdb.com/title/tt0012973/?ref_=ttls_li_tt Phantom Film Posteri: https://alchetron.com/Phantom-(1922-film) Haxan Film Sahnesi Resmi: https://picryl.com/media/haxan-1922-film-superimposed-view-of-a-torture-scene-4cb72e Nosferatu, eine Symphonie des Grauens Film Sahnesi Resmi: https://www.sensesofcinema.com/2022/cteq/nosferatu-eine-symphonie-des-grauens-nosferatu-a-symphony-of-horror-f-w-murnau-1922/ Dr. Mabuse, der Spieler Film Posteri: https://picryl.com/media/dr-mabuse-der-spieler-6cef7c Foolish Wives Film Sahnesi Resmi: https://picryl.com/media/foolish-wives-1922-4-fc8766 Beyond the Rocks Görseli: https://picryl.com/media/beyond-the-rocks-1922-2-e3ccc3 Cops Film Posteri: https://picryl.com/media/cops-1922-poster-f3a667 Der brennende Acker Film Görseli: https://www.filmarchiv.at/en/program/film/der-brennende-acker/ Nanook of the North Film Görseli: https://picryl.com/media/nanook-of-the-north-1922-6-37bf32 Pay Day Film Görseli: https://picryl.com/media/distracted-charlie-chaplin-in-pay-day-1922-9a1471 Oliver Twist Film Görseli: https://www.imdb.com/title/tt0013450/ Phantom Film Görseli, Donald P. Borchers Youtube Kanalı: https://www.youtube.com/watch?app=desktop&v=3MqAnaNWXXo